راهنمای کامل استفاده از بانک تخمک اهدایی (مراحل، هزینه و انتخاب)

عطا صفرنژاد 07 آذر 1404

خلاصه مقاله را به صورت صوتی گوش کنید

استفاده از بانک تخمک اهدایی به شما اجازه می‌دهد تا بدون قرار گرفتن در لیست‌های انتظار طولانی برای یافتن اهداکننده، به تخمک‌های باکیفیت و غربالگری شده دسترسی داشته باشید و برنامه ریزی انعطاف پذیری برای درمان خود انجام دهید. در واقع، بانک تخمک یک منبع متمرکز از تخمک‌های منجمد است که از اهداکنندگان سالم و جوان جمع‌آوری شده و آماده استفاده برای تشکیل جنین است.

این راهنما به شما نشان می‌دهد که چگونه از بانک تخمک استفاده کنیم، از اولین قدم یعنی مشاوره و انتخاب اهداکننده تا مراحل قانونی و انتقال جنین. هدف اصلی، شفاف‌سازی فرآیند برای شماست. برخلاف روش سنتی که در آن باید منتظر یافتن و هماهنگی با یک اهداکننده زنده (Fresh Cycle) بمانید، بانک تخمک فرآیند را به شکل چشمگیری تسریع می‌کند و کنترل بیشتری بر زمان‌بندی درمان به شما می‌دهد.

بانک تخمک اهدایی چیست و چگونه کار می‌کند؟

یک بانک تخمک اهدایی مجموعه‌ای متمرکز از تخمک‌های انسانی است که توسط زنان جوان و سالم اهدا شده و پس از غربالگری‌های دقیق پزشکی و ژنتیکی، با روش انجماد شیشه‌ای (Vitrification) فریز و نگهداری می‌شوند. این تخمک‌ها برای استفاده زوجینی که به دلایل پزشکی قادر به استفاده از تخمک‌های خود نیستند، در دسترس قرار می‌گیرند. این روش حذف لیست انتظار طولانی برای یافتن اهداکننده را ممکن می‌سازد.

فرآیند کلی به این صورت است که شما پس از مراجعه به یک مرکز ناباروری که با بانک‌های تخمک همکاری می‌کند، به پروفایل‌های ناشناس اهداکنندگان دسترسی پیدا می‌کنید. پس از انتخاب اهداکننده بر اساس پروفایل، تعداد تخمک مورد نیاز شما از بانک خریداری شده و به آزمایشگاه مرکز درمانی شما ارسال می‌شود. سپس این تخمک‌ها با اسپرم همسر شما لقاح داده شده و جنین حاصل، به رحم شما منتقل می‌گردد. کل این فرآیند تحت قوانین بانک تخمک و مقررات کشوری انجام می‌شود.

تفاوت بانک تخمک با روش اهدای سنتی (Fresh Cycle)

درک تفاوت بین استفاده از تخمک منجمد از بانک و تخمک تازه از یک اهداکننده زنده برای تصمیم‌گیری شما حیاتی است.

• بانک تخمک: شما کنترل کامل بر زمان‌بندی دارید. تخمک‌ها از قبل آماده هستند و می‌توانید چرخه درمانی خود را هر زمان که از نظر پزشکی و شخصی آماده بودید، شروع کنید. این برنامه ریزی انعطاف پذیر برای درمان یک مزیت بزرگ است.

• اهدای سنتی (تازه): شما باید چرخه قاعدگی خود را با اهداکننده هماهنگ کنید. هرگونه تأخیر یا مشکل در چرخه اهداکننده (مانند پاسخ ضعیف به داروها یا مشکلات شخصی) مستقیماً روی برنامه درمانی شما تأثیر می‌گذارد و می‌تواند باعث لغو یا تعویق سیکل شود.

• بانک تخمک: تعداد و کیفیت تخمک های منجمد که خریداری می‌کنید مشخص است. شما می‌دانید دقیقاً چه چیزی دریافت می‌کنید و ریسک لغو سیکل به دلیل عدم تخمک‌گذاری اهداکننده وجود ندارد.

• اهدای سنتی: هیچ تضمینی برای تعداد تخمک‌هایی که اهداکننده تولید خواهد کرد وجود ندارد. ممکن است پس از طی کردن یک فرآیند طولانی و پرهزینه تحریک تخمدان، تعداد تخمک‌های به‌دست‌آمده کمتر از حد انتظار باشد.

• بانک تخمک: هزینه تخمک فریز شده معمولاً مشخص و قابل پیش‌بینی‌تر است. شما برای تعداد مشخصی تخمک (مثلاً یک بسته 6 یا 8 تایی) هزینه پرداخت می‌کنید.

• اهدای سنتی: هزینه‌ها می‌توانند متغیر باشند و شامل هزینه داروها، معاینات، حق‌الزحمه اهداکننده و هزینه‌های غیرمنتظره پزشکی می‌شوند که ممکن است از برآورد اولیه فراتر رود.

مراحل استفاده از بانک تخمک اهدایی

فرآیند استفاده از بانک تخمک اهدایی به صورت یک مسیر مشخص و مرحله‌بندی شده طراحی شده است تا زوجین بتوانند با شفافیت، این راه درمانی را طی کنند. در ادامه، مراحل انتخاب اهدا کننده از بانک تخمک تا روز انتقال جنین به تفصیل شرح داده شده است.

مرحله اول: مشاوره اولیه و ارزیابی پزشکی

اولین قدم، مراجعه به یک مرکز تخصصی ناباروری و دریافت مشاوره قبل از انتخاب است. در این جلسه، پزشک سوابق پزشکی شما و همسرتان را به دقت بررسی می‌کند تا مشخص شود آیا استفاده از تخمک اهدایی بهترین گزینه درمانی برای شماست یا خیر.

• ارزیابی خانم: شامل سونوگرافی برای بررسی سلامت رحم، آزمایش‌های هورمونی و بررسی شرایط عمومی بدن برای آمادگی پذیرش جنین.
• ارزیابی آقا: انجام آزمایش اسپرموگرام (آنالیز اسپرم) برای اطمینان از کیفیت اسپرم مورد نیاز برای لقاح.
• مشاوره ژنتیک: بررسی سوابق بیماری‌های ارثی در خانواده شما تا در انتخاب اهداکننده، ملاحظات لازم صورت گیرد.
• مشاوره روانشناسی: این جلسات به شما کمک می‌کنند تا از نظر عاطفی و روانی برای پذیرش این روش درمانی و تمام ابعاد آن آماده شوید.

مرحله دوم: دسترسی به پروفایل‌ها و انتخاب اهداکننده

پس از تأیید نهایی، مرکز درمانی دسترسی به پایگاه داده یا لیست بانک های تخمک ایران (یا بانک‌های بین‌المللی طرف قرارداد) را برای شما فراهم می‌کند. این مرحله یکی از حساس‌ترین و مهم‌ترین بخش‌های فرآیند است.

شما می‌توانید انتخاب اهداکننده بر اساس پروفایل او را انجام دهید. این پروفایل‌ها کاملاً ناشناس هستند اما اطلاعات جامعی را در اختیار شما قرار می‌دهند:

• ویژگی‌های فیزیکی: قد، وزن، رنگ مو، رنگ چشم، گروه خونی.
• اطلاعات دموگرافیک: سن، نژاد، سطح تحصیلات، شغل.
• سوابق پزشکی: تاریخچه سلامت فردی و خانوادگی (تا سه نسل)، نتایج غربالگری‌های ژنتیکی و عفونی.
• علایق و استعدادها: برخی پروفایل‌ها شامل اطلاعاتی در مورد سرگرمی‌ها، استعدادهای هنری یا ورزشی اهداکننده نیز هستند.
• عکس‌های کودکی: برای کمک به تصور بهتر از ظاهر فرد، برخی بانک‌ها عکس‌های دوران کودکی اهداکننده را ارائه می‌دهند.

شما و همسرتان می‌توانید با صرف وقت کافی و بر اساس اولویت‌های خود، اهداکننده مورد نظرتان را انتخاب کنید.

مرحله سوم: فرآیند قانونی و خرید تخمک

پس از انتخاب اهداکننده، نوبت به جنبه‌های حقوقی و مالی می‌رسد. فرآیند قانونی در این مرحله برای حفظ حقوق همه طرفین ضروری است.

1. تنظیم قرارداد حقوقی: یک قرارداد دقیق بین شما، مرکز درمانی و بانک تخمک تنظیم می‌شود. این قرارداد مشخص می‌کند که شما والدین قانونی فرزند حاصل خواهید بود و اهداکننده هیچ حق یا مسئولیتی در قبال کودک ندارد.
2. پرداخت هزینه: شما هزینه تخمک فریز شده را بر اساس تعداد تخمک‌های انتخابی (معمولاً در بسته‌های 6 تا 8 عددی) پرداخت می‌کنید.
3. انتقال تخمک‌ها: بانک تخمک، محموله حاوی تخمک‌های منجمد را با شرایط حمل و نقل ویژه و در تانک ازت مایع به آزمایشگاه جنین‌شناسی مرکز درمانی شما ارسال می‌کند.

مرحله چهارم: آماده‌سازی رحم و لقاح آزمایشگاهی (ICSI)

همزمان با انجام مراحل قانونی و انتقال تخمک‌ها، فرآیند آماده‌سازی رحم شما برای پذیرش جنین آغاز می‌شود.

• آماده‌سازی آندومتر: شما با مصرف داروهای استروژن و پروژسترون، دیواره داخلی رحم (آندومتر) خود را برای لانه‌گزینی جنین آماده می‌کنید. این فرآیند از طریق سونوگرافی‌های منظم توسط پزشک کنترل می‌شود.
• ذوب تخمک‌ها (Thawing): در روز مقرر، جنین‌شناس تخمک‌های منجمد را از حالت انجماد خارج می‌کند. کیفیت تخمک های منجمد به لطف تکنیک ویтрификация بسیار بالاست و نرخ بقای آن‌ها پس از ذوب شدن معمولاً بیش از 90٪ است.
• لقاح (ICSI): در همان روز، همسر شما نمونه اسپرم خود را ارائه می‌دهد. سپس جنین‌شناس با استفاده از روش میکرواینجکشن یا ICSI، یک اسپرم سالم را مستقیماً به داخل هر تخمک تزریق می‌کند.
• رشد جنین: جنین‌های تشکیل‌شده برای 3 تا 5 روز در محیط کشت آزمایشگاه رشد می‌کنند تا به مرحله بلاستوسیست برسند.

مرحله پنجم: انتقال جنین و انتظار برای نتیجه

این مرحله اوج فرآیند درمان شماست.

• انتقال جنین: پزشک یک یا دو جنین با بالاترین کیفیت را انتخاب کرده و با استفاده از یک کاتتر بسیار نازک، آن‌ها را به داخل رحم شما منتقل می‌کند. این یک فرآیند ساده و بدون درد است.
• تست بارداری: حدود 10 تا 14 روز پس از انتقال جنین، با انجام آزمایش خون (Beta-hCG) می‌توانید از نتیجه بارداری خود مطلع شوید.

مزایای کلیدی استفاده از بانک تخمک اهدایی

انتخاب بانک تخمک اهدایی مزایای قابل توجهی دارد که آن را به گزینه‌ای جذاب برای بسیاری از زوجین تبدیل کرده است.

1. سرعت و دسترسی فوری: بزرگترین مزیت، حذف لیست انتظار است. شما نیازی به ماه‌ها یا حتی سال‌ها انتظار برای پیدا کردن یک اهداکننده مناسب ندارید.
2. برنامه‌ریزی منعطف: شما می‌توانید چرخه درمانی خود را بر اساس شرایط کاری، شخصی و پزشکی خودتان تنظیم کنید و نیازی به هماهنگی با شخص دیگری ندارید.
3. تضمین کیفیت و کمیت: شما دقیقاً می‌دانید که چه تعداد تخمک دریافت می‌کنید. اهداکنندگان بانک تخمک جوان (معمولاً زیر 30 سال) و سالم هستند و تخمک‌های آن‌ها از کیفیت بالایی برخوردار است. کیفیت تخمک های منجمد به دلیل غربالگری‌های سخت‌گیرانه، تضمین شده است.
4. کاهش ریسک لغو سیکل: ریسک لغو شدن چرخه درمانی به دلیل عدم پاسخ اهداکننده به داروها یا مشکلات پیش‌بینی نشده، تقریباً صفر است.
5. غربالگری جامع اهداکنندگان: تمام اهداکنندگان تحت وسیع‌ترین بررسی‌های پزشکی، ژنتیکی و روانشناسی قرار می‌گیرند که این سطح از غربالگری در روش سنتی کمتر امکان‌پذیر است.
6. شفافیت در هزینه‌ها: هزینه تخمک فریز شده از قبل مشخص است و شما با هزینه‌های غیرمنتظره کمتری روبرو خواهید شد.

سوالات متداول (FAQ)

1. آیا هویت اهداکننده تخمک برای ما فاش می‌شود؟

خیر. بر اساس قوانین بانک تخمک در ایران و بسیاری از کشورهای دیگر، فرآیند اهدا کاملاً ناشناس است. شما به اطلاعات جامع پزشکی و فردی اهداکننده دسترسی دارید اما هویت او برای شما و هویت شما برای او محرمانه باقی می‌ماند. این قانون برای حفاظت از حریم خصوصی هر دو طرف وضع شده است.

2. اگر با اولین بسته تخمک بارداری اتفاق نیفتاد چه می‌شود؟

بسیاری از بانک‌های تخمک برای بسته‌های تخمکی که به فروش می‌رسانند، نوعی تضمین ارائه می‌دهند. برای مثال، تضمین می‌کنند که از یک بسته 6 تایی تخمک، حداقل یک یا دو جنین باکیفیت تشکیل شود. اگر این اتفاق نیفتد، ممکن است بسته جایگزین به شما تعلق بگیرد. در صورت عدم موفقیت در اولین انتقال، اگر جنین‌های منجمد دیگری داشته باشید، می‌توانید برای سیکل انتقال بعدی اقدام کنید.

3. آیا امکان انتخاب جنسیت فرزند با استفاده از تخمک اهدایی وجود دارد؟

انتخاب جنسیت یک فرآیند جداگانه به نام تشخیص ژنتیکی پیش از لانه‌گزینی (PGD/PGS) است. پس از تشکیل جنین‌ها در آزمایشگاه (قبل از انتقال به رحم)، می‌توان از آن‌ها نمونه‌برداری کرد تا جنسیت و سلامت کروموزومی آن‌ها مشخص شود. سپس جنین با جنسیت مورد نظر شما به رحم منتقل می‌شود. بنابراین، این امکان وجود دارد اما یک مرحله اضافی است و هزینه جداگانه‌ای دارد.

4. آیا فرزند حاصل از تخمک اهدایی از نظر ژنتیکی به مادر گیرنده مرتبط است؟

خیر، از نظر ژنتیکی فرزند حامل DNA پدر (صاحب اسپرم) و اهداکننده تخمک خواهد بود. با این حال، تحقیقات اپی‌ژنتیک نشان می‌دهد که محیط رحم مادر گیرنده و سبک زندگی او در دوران بارداری می‌تواند بر نحوه بیان ژن‌های جنین تأثیر بگذارد. علاوه بر این، پیوند عاطفی عمیقی که در دوران بارداری و پس از آن شکل می‌گیرد، نقشی بسیار مهم‌تر از ژنتیک در تعریف رابطه مادر و فرزندی دارد.

جمع‌بندی: بانک تخمک، سریع و امن

این روش با ارائه دسترسی سریع به تخمک‌های باکیفیت، حذف لیست‌های انتظار طولانی و فراهم کردن یک برنامه درمانی منعطف است. برخلاف تصورات گذشته، پیشرفت‌های چشمگیر در تکنولوژی انجماد شیشه‌ای (Vitrification) باعث شده تا کیفیت تخمک های منجمد تفاوتی با تخمک‌های تازه نداشته باشد و نرخ موفقیت بارداری با این روش بسیار بالا باشد.

از مراحل انتخاب اهدا کننده از بانک تخمک که به شما قدرت انتخاب بر اساس پروفایل‌های جامع را می‌دهد، تا شفافیت در فرآیند قانونی و هزینه‌ها، همه چیز برای یک تجربه درمانی آرام و مطمئن طراحی شده است. مهم‌ترین گام، دریافت مشاوره قبل از انتخاب از یک تیم پزشکی متخصص و دلسوز است که شما را در تمام این مسیر همراهی کند. با آگاهی کامل از چگونه از بانک تخمک استفاده کنیم و درک عمیق از مزایای آن، شما می‌توانید با اطمینان خاطر این روش را انتخاب کنید.