7 سیگنال هشدار برای مراجعه به اورولوژیست | علائم ناباروری مردان

حسین واثقی 18 آذر 1404

بسیاری از مردان تمایلی به صحبت درباره مشکلات سلامتی خود، به‌ویژه مسائل مربوط به ناحیه تناسلی و باروری ندارند و اغلب زمان مراجعه به اورولوژیست را به تعویق می‌اندازند. این در حالی است که نادیده گرفتن برخی علائم می‌تواند منجر به مشکلات جدی‌تری مانند ناباروری، تشدید بیماری‌ها و حتی سرطان شود. آگاهی از سیگنال های خطر در مردان و اقدام به‌موقع، کلید حفظ سلامت عمومی و قدرت باروری است. این مقاله به شما کمک می‌کند تا با 7 علامت هشداردهنده کلیدی آشنا شوید که نشان می‌دهند زمان آن فرارسیده است تا نگرانی‌ها را کنار بگذارید و برای یک ارزیابی دقیق به پزشک اورولوژیست مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام می‌تواند تفاوت بزرگی در نتیجه درمان ایجاد کند و مسیر شما را برای داشتن یک زندگی سالم و تشکیل خانواده هموارتر سازد.

اورولوژیست کیست و چه نقشی در سلامت مردان دارد؟

اورولوژیست یک پزشک متخصص است که در زمینه تشخیص و درمان بیماری‌های مرتبط با سیستم ادراری زنان و مردان و همچنین دستگاه تناسلی مردان تخصص دارد. برخلاف تصور عمومی که مشکلات اورولوژی را صرفاً به کلیه و مثانه محدود می‌کند، این تخصص طیف وسیعی از مسائل حیاتی سلامت مردان، از جمله قدرت باروری، عملکرد جنسی و سرطان‌های دستگاه تناسلی-ادراری را پوشش می‌دهد.

مراجعه منظم یا به‌موقع به اورولوژیست، اقدامی پیشگیرانه و هوشمندانه برای حفظ سلامت است. یک اورولوژیست می‌تواند مشکلات پنهان را قبل از اینکه به علائم هشداردهنده ناباروری مردان یا بیماری‌های پیشرفته تبدیل شوند، شناسایی و درمان کند. بنابراین، هر زمان که با علامتی غیرعادی در این نواحی مواجه شدید، تردید نکنید و به دنبال مشاوره تخصصی باشید.

نشانه 1) درد، تورم یا وجود توده در بیضه‌ها

درد بیضه یا هرگونه تغییر در اندازه و شکل آن، یکی از جدی‌ترین علائمی است که هرگز نباید نادیده گرفته شود. این ناحیه بسیار حساس است و درد یا تورم می‌تواند نشانه مشکلات مختلفی باشد که برخی از آن‌ها به مداخله فوری پزشکی نیاز دارند.

• پیچش بیضه (Testicular Torsion): این یک اورژانس پزشکی است که در آن طناب اسپرماتیک (طنابی که بیضه را در کیسه بیضه نگه می‌دارد) دچار پیچ‌خوردگی می‌شود. این اتفاق جریان خون به بیضه را قطع کرده و اگر ظرف چند ساعت درمان نشود، می‌تواند منجر به از دست رفتن دائمی بیضه شود. درد ناگهانی و شدید در یک بیضه، مهم‌ترین علامت آن است.
• اپیدیدیمیت (Epididymitis): التهاب اپیدیدیم (لوله‌ای در پشت بیضه‌ها که اسپرم را ذخیره و حمل می‌کند) که معمولاً به دلیل عفونت باکتریایی رخ می‌دهد. این وضعیت باعث درد، قرمزی و تورم در کیسه بیضه می‌شود.
• واریکوسل (Varicocele): اتساع وریدهای داخل کیسه بیضه، شبیه به وریدهای واریسی پا. واریکوسل یکی از شایع‌ترین دلایل قابل درمان ناباروری در مردان است، زیرا می‌تواند دمای بیضه‌ها را افزایش داده و بر تولید و کیفیت اسپرم تأثیر منفی بگذارد. این وضعیت اغلب با احساس سنگینی یا درد مبهم در کیسه بیضه، به‌ویژه پس از ایستادن طولانی‌مدت، همراه است.
• سرطان بیضه: وجود هرگونه توده بدون درد یا سفت شدن بیضه، جدی‌ترین علامت هشداردهنده است که باید فوراً توسط اورولوژیست بررسی شود. سرطان بیضه در صورت تشخیص زودهنگام، یکی از درمان‌پذیرترین سرطان‌هاست.

نشانه 2) وجود خون در ادرار یا مایع منی

وجود خون در ادرار (هماچوری) یا در مایع منی (هماتواسپرمی) هرگز طبیعی نیست و همیشه نیازمند بررسی دقیق پزشکی است. اگرچه ممکن است علت آن خوش‌خیم باشد، اما می‌تواند نشانه یک بیماری جدی نیز باشد.

علل خونی شدن ادرار:

1. عفونت ادراری در مردان یا عفونت پروستات (پروستاتیت).
2. سنگ کلیه یا مثانه که باعث خراشیدگی و خونریزی در مجاری ادراری می‌شود.
3. بزرگی خوش‌خیم پروستات (BPH).
4. آسیب یا ضربه به کلیه‌ها یا مجاری ادراری.
5. در موارد جدی‌تر، سرطان مثانه، کلیه یا پروستات.

علل خونی شدن مایع منی:

1. التهاب یا عفونت پروستات یا کیسه‌های منی.
2. پس از برخی اقدامات پزشکی مانند نمونه‌برداری پروستات.
3. فشار خون بسیار بالا.
4. در موارد نادر، می‌تواند نشانه سرطان پروستات یا بیضه باشد.

حتی اگر فقط یک بار متوجه خون در ادرار یا منی خود شدید، این علامت را جدی بگیرید و زمان مراجعه به اورولوژیست را به تعویق نیندازید.

نشانه 3) اختلال نعوظ مداوم

اختلال نعوظ (Erectile Dysfunction - ED) به ناتوانی مکرر در دستیابی یا حفظ نعوظ کافی برای برقراری رابطه جنسی گفته می‌شود. اگرچه تجربه گاه‌به‌گاه این مشکل طبیعی است، اما اگر به یک الگوی مداوم تبدیل شود، یک سیگنال هشداردهنده مهم محسوب می‌شود که باید بررسی گردد. دلایل اختلال نعوظ می‌تواند هم فیزیکی و هم روانی باشد، اما اغلب ریشه در یک مشکل پزشکی زمینه‌ای دارد. برخی از علل شایع عبارت‌اند از:

1. مشکلات عروقی: بیماری‌های قلبی، فشار خون بالا، دیابت و کلسترول بالا می‌توانند جریان خون به آلت تناسلی را مختل کنند. در واقع، اختلال نعوظ می‌تواند یکی از اولین نشانه‌های بیماری قلبی-عروقی پنهان باشد.
2. مشکلات عصبی: بیماری‌هایی مانند ام‌اس (MS)، پارکینسون یا آسیب‌های نخاعی می‌توانند در انتقال سیگنال‌های عصبی از مغز به آلت تناسلی اختلال ایجاد کنند.
3. عدم تعادل هورمونی: سطح پایین تستوسترون (هورمون مردانه) می‌تواند باعث این مشکل شود.
4. عوارض دارویی: برخی داروها برای درمان فشار خون، افسردگی و سایر بیماری‌ها می‌توانند به عنوان یک عارضه جانبی، باعث اختلال نعوظ شوند.

یک اورولوژیست می‌تواند با انجام معاینات و آزمایش‌های لازم، علت اصلی مشکل شما را پیدا کرده و گزینه‌های درمانی مؤثری مانند تغییر سبک زندگی، دارودرمانی یا روش‌های دیگر را پیشنهاد دهد.

نشانه 4) کاهش قابل توجه میل جنسی

کاهش میل جنسی (Low Libido) می‌تواند تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله استرس، خستگی یا مشکلات در رابطه عاطفی قرار گیرد. با این حال، اگر این کاهش میل جنسی شدید، ناگهانی و طولانی‌مدت باشد، می‌تواند یک سیگنال خطر در مردان و نشانه‌ای از یک مشکل پزشکی زمینه‌ای، به‌ویژه عدم تعادل هورمونی باشد. تستوسترون، هورمون اصلی جنسی در مردان است که نقش کلیدی در میل جنسی، تولید اسپرم، توده عضلانی و تراکم استخوان دارد. سطح پایین تستوسترون (هیپوگنادیسم) می‌تواند منجر به علائم زیر شود:

• کاهش شدید علاقه به فعالیت جنسی
• خستگی مزمن و کمبود انرژی
• افسردگی یا تحریک‌پذیری
• کاهش توده عضلانی
• افزایش چربی بدن
• اختلال نعوظ

یک آزمایش خون ساده می‌تواند سطح تستوسترون شما را اندازه‌گیری کند. در صورت تشخیص کمبود این هورمون، اورولوژیست می‌تواند درمان جایگزینی با تستوسترون (TRT) را در صورت لزوم تجویز کند.

نشانه 5) مشکلات ادراری

تغییر در الگوی ادرار کردن یکی از شایع‌ترین دلایلی است که مردان به اورولوژیست مراجعه می‌کنند. این مشکلات اغلب با افزایش سن و به دلیل بزرگ شدن پروستات شایع‌تر می‌شوند، اما می‌توانند در هر سنی رخ دهند و نباید نادیده گرفته شوند. این مشکلات اورولوژی شامل موارد زیر است:

1. تکرر ادرار: نیاز به ادرار کردن مکرر، به‌ویژه در شب (ناکچوری).
2. فوریت ادرار: احساس نیاز ناگهانی و شدید به ادرار کردن.
3. جریان ضعیف یا منقطع ادرار: کاهش فشار جریان ادرار یا قطع و وصل شدن آن.
4. سوزش یا درد هنگام ادرار: این علامت اغلب نشانه عفونت ادراری در مردان یا پروستاتیت است.
5. احساس عدم تخلیه کامل مثانه: حس اینکه پس از ادرار کردن، مثانه هنوز پر است.
6. بی‌اختیاری ادرار: نشت غیرارادی ادرار هنگام سرفه، عطسه یا فعالیت.

این علائم معمولاً به بزرگی خوش‌خیم پروستات (BPH) مرتبط هستند، اما می‌توانند نشانه‌ای از عفونت، التهاب مثانه، سنگ مثانه یا در موارد نادر، سرطان پروستات یا مثانه نیز باشند.

نشانه 6) ناباروری یا آزمایش اسپرم غیر طبیعی

ناباروری به ناتوانی در بچه‌دار شدن پس از یک سال تلاش منظم و بدون استفاده از روش‌های پیشگیری گفته می‌شود. تقریباً در نیمی از موارد، عامل ناباروری به مرد مربوط می‌شود یا ترکیبی از مشکلات زن و مرد است. اگر شما و همسرتان در تلاش برای بارداری با مشکل مواجه هستید، مراجعه به اورولوژیست برای ارزیابی کامل باروری مردان ضروری است. اورولوژیست متخصص در زمینه باروری مردان (آندرولوژیست) اقدامات زیر را انجام می‌دهد:

• معاینه فیزیکی کامل: بررسی وجود واریکوسل، ناهنجاری‌های ساختاری یا سایر مشکلات.
• تجزیه و تحلیل مایع منی (اسپرموگرام): این آزمایش اسپرم غیر طبیعی را شناسایی کرده و پارامترهای کلیدی مانند تعداد، حرکت (موتیلیتی) و شکل (مورفولوژی) اسپرم‌ها را ارزیابی می‌کند.
• آزمایش‌های هورمونی: بررسی سطح تستوسترون، FSH، LH و سایر هورمون‌های مرتبط با تولید اسپرم.
• سونوگرافی بیضه: برای بررسی دقیق‌تر ساختار بیضه‌ها و تشخیص واریکوسل.

بسیاری از علائم هشداردهنده ناباروری مردان قابل درمان هستند. مشکلاتی مانند واریکوسل، انسداد مجاری یا عدم تعادل هورمونی اغلب با دارو یا جراحی‌های ساده قابل اصلاح هستند و می‌توانند شانس باروری طبیعی یا موفقیت در روش‌های کمک‌باروری (ART) را به طور چشمگیری افزایش دهند.

نشانه 7) انحنای آلت تناسلی یا درد هنگام نعوظ

ایجاد انحنا در آلت تناسلی که قبلاً مستقیم بوده، به خصوص اگر با درد هنگام نعوظ همراه باشد، می‌تواند نشانه بیماری پیرونی (Peyronie’s Disease) باشد. این بیماری در اثر تشکیل بافت اسکار (پلاک) در زیر پوست آلت تناسلی ایجاد می‌شود. این پلاک‌ها انعطاف‌پذیری بافت را کاهش داده و باعث خم شدن آلت در هنگام نعوظ می‌شوند.

علائم بیماری پیرونی عبارتند از:

• انحنا یا خمیدگی قابل توجه آلت تناسلی
• درد در آلت، با یا بدون نعوظ
• کوتاه شدن آلت تناسلی
• وجود توده‌های سفت (پلاک) در زیر پوست آلت
• اختلال نعوظ

اگرچه علت دقیق بیماری پیرونی همیشه مشخص نیست، اما اغلب به آسیب‌ها یا ضربات کوچک به آلت تناسلی در حین فعالیت جنسی یا ورزش نسبت داده می‌شود. مراجعه به اورولوژیست برای تشخیص و مدیریت این وضعیت ضروری است، زیرا گزینه‌های درمانی مختلفی از جمله داروها، تزریقات و در موارد شدید، جراحی برای اصلاح انحنا وجود دارد.

سوالات متداول در مورد مراجعه به اورولوژیست

1. آیا واریکوسل همیشه باعث ناباروری می‌شود و نیاز به جراحی دارد؟

خیر، همه موارد واریکوسل منجر به ناباروری نمی‌شوند. بسیاری از مردان مبتلا به واریکوسل خفیف، قدرت باروری طبیعی دارند. تصمیم برای جراحی معمولاً زمانی گرفته می‌شود که واریکوسل باعث درد مداوم، آتروفی (کوچک شدن) بیضه، یا نتایج غیرطبیعی در آزمایش اسپرم شده باشد و زوج نیز با مشکل ناباروری مواجه باشند.

2. از چه سنی باید برای چکاپ پروستات به اورولوژیست مراجعه کرد؟

توصیه‌های عمومی بر این است که مردان از سن 40 سالگی، غربالگری منظم برای سرطان پروستات را (که معمولاً شامل آزمایش خون PSA و معاینه بالینی است) آغاز کنند. با این حال، اگر سابقه خانوادگی سرطان پروستات (پدر یا برادر) در سنین پایین دارید، بهتر است این غربالگری را از سن 35 سالگی شروع کنید.

3. آیا عفونت ادراری در مردان شایع است؟

عفونت ادراری در مردان جوان نسبتاً نادر است، اما با افزایش سن و بروز مشکلاتی مانند بزرگی پروستات که تخلیه کامل مثانه را دشوار می‌کند، شیوع آن افزایش می‌یابد. هرگونه علامت سوزش ادرار یا تکرر ادرار در مردان باید توسط پزشک بررسی شود تا علت اصلی آن مشخص گردد.

4. آیا استرس می‌تواند باعث کاهش میل جنسی و اختلال نعوظ شود؟

بله، استرس روانی، اضطراب و افسردگی از دلایل بسیار شایع برای کاهش میل جنسی و اختلال نعوظ هستند. با این حال، مهم است که ابتدا علل فیزیکی و پزشکی توسط یک اورولوژیست رد شوند. اغلب، ترکیبی از عوامل فیزیکی و روانی در بروز این مشکلات نقش دارند.

5. آیا خودآزمایی بیضه‌ها برای تشخیص زودهنگام سرطان مفید است؟

بله، خودآزمایی ماهانه بیضه‌ها یک روش عالی برای آشنایی با وضعیت طبیعی بدن و تشخیص زودهنگام هرگونه تغییر است. بهترین زمان برای این کار، در حین یا بعد از دوش آب گرم است. هر بیضه را به آرامی بین انگشتان شست و اشاره بچرخانید و به دنبال هرگونه توده سفت، برآمدگی یا تغییر در اندازه و شکل آن باشید. در صورت مشاهده هر مورد مشکوک، فوراً به اورولوژیست مراجعه کنید.

جمع‌بندی

بدن شما با فرستادن سیگنال‌های هشدار، تلاش می‌کند تا شما را از وجود یک مشکل آگاه کند. نادیده گرفتن علائمی مانند درد بیضه، وجود خون در ادرار، اختلال نعوظ یا کاهش میل جنسی می‌تواند فرصت طلایی برای تشخیص زودهنگام و درمان مؤثر را از شما بگیرد. سلامت دستگاه ادراری و تناسلی، بخش جدایی‌ناپذیری از سلامت کلی و کیفیت زندگی شماست. با شناخت این 7 سیگنال هشداردهنده و مراجعه به‌موقع به اورولوژیست، نه تنها به حفظ سلامت باروری خود کمک می‌کنید، بلکه گامی بزرگ برای پیشگیری از بیماری‌های جدی‌تر برمی‌دارید. به صدای بدن خود گوش دهید و سلامتتان را جدی بگیرید.