هزینه اهدای تخمک در ایران چقدر است؟
عرفان زارع
17 آذر 1404
اهدای تخمک یک فرآیند انساندوستانه است که به زوجهای نابارور فرصت بچهدار شدن میدهد. در ایران، این فرآیند تحت نظارت مراکز درمانی و با رعایت ملاحظات شرعی و قانونی انجام میشود. مبلغی که به اهداکننده پرداخت میشود، “فروش” تلقی نمیشود، بلکه یک هزینه جبرانی برای پوشش دادن هزینههای رفتوآمد، مرخصی از کار، معاینات پزشکی و چالشهای جسمی و روحی ناشی از فرآیند است. درک صحیح این موضوع به حفظ کرامت انسانی همه طرفین کمک میکند.
عوامل تعیینکننده هزینه جبرانی اهدای تخمک
مبلغ اهدای تخمک یک عدد مشخص و سراسری نیست. چندین فاکتور مهم در تعیین این هزینه نقش دارند که شناخت آنها به درک بهتر تفاوت قیمتها در شهرها و مراکز مختلف کمک میکند. در ادامه، مهمترین این عوامل را بررسی میکنیم.
1. موقعیت جغرافیایی و شهر محل زندگی
یکی از اصلیترین عوامل، شهر یا استانی است که فرآیند اهدا در آن انجام میشود. به طور کلی، قیمت تخمک اهدایی در تهران و سایر کلانشهرها مانند اصفهان، شیراز و مشهد به دلیل هزینههای بالاتر زندگی، دسترسی به مراکز فوق تخصصی و تقاضای بیشتر، معمولاً بالاتر از شهرهای کوچکتر است. در مقابل، در شهرهای کمجمعیتتر ممکن است دستمزد اهدا کننده تخمک مقداری پایینتر باشد.
2. ویژگیهای فردی و تحصیلی اهداکننده
ویژگیهای فردی اهداکننده نقش بسزایی در تعیین تعرفه اهدای تخمک دارد. این ویژگیها صرفاً به سلامت جسمی محدود نمیشود و جنبههای دیگر را نیز در بر میگیرد:
- سلامت عمومی: اهداکنندگان باید از سلامت کامل جسمی و روانی برخوردار باشند و هیچگونه بیماری ژنتیکی یا عفونی قابل انتقال نداشته باشند.
- سن: بهترین بازه سنی برای اهدای تخمک معمولاً بین 21 تا 32 سال در نظر گرفته میشود. اهداکنندگان جوانتر به دلیل کیفیت بالاتر تخمکها ممکن است در اولویت قرار گیرند.
- سابقه باروری موفق: اهداکنندگانی که قبلاً سابقه بارداری و زایمان موفق داشتهاند، اغلب گزینههای مطلوبتری هستند.
- سطح تحصیلات و ویژگیهای ظاهری: اگرچه این موارد تأثیر مستقیمی بر سلامت جنین ندارند، اما برخی زوجهای گیرنده تمایل دارند اهداکنندهای با ویژگیهای فیزیکی (مانند رنگ چشم، رنگ پوست، قد) یا سطح تحصیلات مشابه خودشان انتخاب کنند. این تقاضا میتواند بر مبلغ اهدای تخمک تأثیر بگذارد.
3. سیاستهای کلینیک ناباروری و واسطهها
هر مرکز ناباروری پروتکلها و تعرفههای خاص خود را دارد. برخی مراکز به صورت مستقیم با اهداکنندگان در ارتباط هستند، در حالی که برخی دیگر از طریق واسطهها یا مشاوران این کار را انجام میدهند. هزینه کلینیک ناباروری شامل آزمایشها، سونوگرافیها، ویزیتهای متخصص و خود عمل پانکچر (تخمککشی) است. نحوه مدیریت این فرآیند توسط مرکز درمانی میتواند بر مبلغ نهایی دریافتی اهداکننده تأثیرگذار باشد.
هزینه کل اهدای تخمک برای زوج گیرنده چقدر است؟
بسیار مهم است که بدانیم پول اهدای تخمک که به اهداکننده پرداخت میشود، تنها بخشی از هزینههای کلی برای زوج گیرنده است. فرآیند درمان ناباروری با تخمک اهدایی شامل مراحل متعددی است که هر یک هزینههای جداگانهای دارند. درک این هزینهها به زوجهای گیرنده کمک میکند تا برنامهریزی مالی دقیقی داشته باشند.
تفکیک هزینههای فرآیند برای گیرنده
هزینههای کلی که یک زوج گیرنده باید در نظر بگیرند به چند بخش اصلی تقسیم میشود:
- هزینه جبرانی اهداکننده: این همان مبلغی است که مستقیماً به فرد اهداکننده برای قدردانی از مشارکت او پرداخت میشود و همانطور که گفته شد، متغیر است.
- هزینههای دارویی اهداکننده: قبل از عمل تخمککشی، اهداکننده باید از داروهای هورمونی برای تحریک تخمدانها استفاده کند. هزینه این داروها که معمولاً وارداتی و گرانقیمت هستند، بر عهده زوج گیرنده است.
- هزینههای مرکز درمانی: این بخش شامل موارد زیر است:
-
- آزمایشها و غربالگریها: انجام آزمایشهای کامل ژنتیکی، هورمونی و عفونی برای اهداکننده.
- سونوگرافیهای متعدد: برای نظارت بر رشد فولیکولها در تخمدان اهداکننده.
- هزینه عمل پانکچر (تخمککشی): شامل هزینه اتاق عمل، متخصص بیهوشی و دستمزد جراح.
- هزینه آزمایشگاه جنینشناسی (IVF/ICSI): لقاح تخمکهای اهدایی با اسپرم پدر در محیط آزمایشگاه.
- هزینههای آمادهسازی رحم گیرنده: مادر گیرنده نیز باید از داروها برای آمادهسازی دیواره رحم خود جهت پذیرش جنین استفاده کند.
- هزینه انتقال جنین: هزینه مربوط به انتقال جنین یا جنینهای تشکیلشده به داخل رحم مادر گیرنده.
- هزینه فریز جنین: در صورتی که تعداد جنینهای باکیفیت تشکیلشده زیاد باشد، زوجین میتوانند جنینهای اضافی را برای استفاده در آینده فریز کنند که این فرآیند نیز هزینه سالانه دارد.
با جمعبندی این موارد، هزینه کل فرآیند برای یک زوج گیرنده در سال 1404 میتواند به طور قابل توجهی بالاتر از دستمزد اهدا کننده تخمک باشد و معمولاً از 70 میلیون تومان شروع شده و بسته به شرایط تا بیش از 100 میلیون تومان نیز میرسد.
آیا دریافت پول برای اهدای تخمک قانونی و شرعی است؟
یکی از پرسشهای رایج این است که آیا فروش تخمک قانونی است؟ در قوانین ایران، عبارت “فروش تخمک” به کار نرفته است و خرید و فروش اعضای بدن انسان مجاز نیست. با این حال، اهدای گامت (تخمک و اسپرم) با رعایت ضوابط قانونی و شرعی بلامانع است. مبلغی که پرداخت میشود، تحت عنوان “هدیه” یا هزینه جبرانی در نظر گرفته میشود تا ماهیت انساندوستانه این عمل حفظ شود. از نظر شرعی نیز، اکثر مراجع تقلید اهدای تخمک را با رعایت شرایطی جایز میدانند. این شرایط معمولاً شامل حفظ محرمیت بین اهداکننده و گیرنده و رعایت سایر موازین قانونی و پزشکی است. بنابراین، دریافت پول اهدای تخمک به عنوان هدیه و هزینه جبرانی، منع قانونی و شرعی ندارد و به عنوان یک رویه پذیرفتهشده در مراکز ناباروری انجام میشود.
هزینههای جانبی اهدای تخمک برای اهداکننده چیست؟
فرآیند اهدا برای فرد اهداکننده بدون هزینه نیست. اگرچه این فرد مبلغی را به عنوان قدردانی دریافت میکند، اما باید برای مدیریت برخی هزینههای جانبی اهدای تخمک نیز آمادگی داشته باشد. این هزینهها اغلب نادیده گرفته میشوند اما بخش مهمی از واقعیت هزینه اهدای تخمک هستند.
- هزینههای رفتوآمد: اهداکننده باید در طول دوره درمان (حدود 2 تا 3 هفته) چندین بار برای انجام سونوگرافی و ویزیت به کلینیک مراجعه کند.
- مرخصی از کار: ممکن است فرد نیاز به گرفتن مرخصی بدون حقوق از محل کار خود، بهویژه در روز عمل تخمککشی و چند روز پس از آن برای استراحت، داشته باشد.
- هزینههای روحی و روانی: فرآیند تحریک تخمدان با داروهای هورمونی میتواند باعث نوسانات خلقی، استرس و اضطراب شود. این هزینههای غیرمادی نیز باید در نظر گرفته شوند.
- ریسکهای پزشکی احتمالی: هرچند نادر، اما فرآیند تحریک تخمدان با ریسکهایی مانند سندرم تحریک بیش از حد تخمدان (OHSS) همراه است که ممکن است نیاز به مراقبتهای پزشکی اضافی داشته باشد.
هزینه جبرانی اهدای تخمک در واقع برای پوشش دادن همین موارد و قدردانی از ایثار و زمان فرد اهداکننده طراحی شده است تا این فرآیند برای او از نظر مالی زیانبار نباشد.
چگونه یک اهداکننده یا گیرنده تخمک معتبر پیدا کنیم؟
امنترین و مطمئنترین راه برای ورود به فرآیند اهدای تخمک، مراجعه مستقیم به مراکز درمان ناباروری معتبر و بیمارستانهای دارای بخش IVF است. این مراکز دارای بانک اطلاعاتی از اهداکنندگان و گیرندگان هستند و کل فرآیند را تحت نظارت تیم پزشکی متخصص و مشاوران حقوقی انجام میدهند.
چرا باید از واسطههای غیررسمی دوری کرد؟
متأسفانه در فضای مجازی و شبکههای اجتماعی، افرادی به عنوان واسطه اقدام به معرفی اهداکننده و گیرنده به یکدیگر میکنند. همکاری با این افراد میتواند خطرات جدی به همراه داشته باشد:
- عدم اطمینان از سلامت اهداکننده: واسطههای غیررسمی معمولاً غربالگریهای دقیق پزشکی و ژنتیکی را انجام نمیدهند.
- کلاهبرداری مالی: احتمال سوءاستفاده مالی و دریافت هزینههای غیرواقعی از هر دو طرف وجود دارد.
- مشکلات حقوقی: این روابط غیررسمی هیچگونه پشتوانه قانونی ندارند و در صورت بروز اختلاف، پیگیری آن بسیار دشوار خواهد بود.
- افشای هویت: مراکز درمانی متعهد به حفظ محرمانگی هویت طرفین هستند، اما واسطههای غیررسمی چنین تعهدی ندارند و این امر میتواند مشکلات اجتماعی و خانوادگی ایجاد کند.
بنابراین، برای حفظ سلامت، امنیت و آرامش خود، اکیداً توصیه میشود که این مسیر صرفاً از طریق مجاری قانونی و مراکز درمانی معتبر طی شود.
سوالات متداول در مورد هزینه ها تخمک اهدایی
1. آیا اطلاعات هویتی اهداکننده و گیرنده برای طرفین فاش میشود؟
خیر، یکی از اصول اساسی در فرآیند اهدای تخمک در مراکز معتبر، حفظ کامل محرمانگی هویت طرفین است. هیچکدام از طرفین (اهداکننده و گیرنده) به اطلاعات شخصی یکدیگر دسترسی نخواهند داشت.
2. فرآیند اهدای تخمک از ابتدا تا انتها چقدر طول میکشد؟
کل فرآیند از زمان شروع مصرف داروهای تحریک تخمدان توسط اهداکننده تا روز عمل تخمککشی (پانکچر) معمولاً بین 2 تا 3 هفته زمان میبرد.
3. آیا اهدای تخمک بر باروری اهداکننده در آینده تأثیر منفی دارد؟
تحقیقات علمی گسترده نشان دادهاند که اگر فرآیند اهدای تخمک تحت نظارت پزشک متخصص و با رعایت اصول پزشکی انجام شود، تأثیر منفی قابل توجهی بر ذخیره تخمدان یا توانایی باروری فرد اهداکننده در آینده نخواهد داشت.
4. یک فرد چند بار میتواند تخمک اهدا کند؟
بر اساس دستورالعملهای بینالمللی و پروتکلهای مراکز درمان ناباروری، برای حفظ سلامت اهداکننده، معمولاً توصیه میشود که یک فرد حداکثر تا 6 بار در طول زندگی خود تخمک اهدا کند.
5. آیا کودک متولد شده از تخمک اهدایی از نظر ژنتیکی به مادر گیرنده مرتبط است؟
خیر، از نظر ژنتیکی، کودک حامل نیمی از ژنهای اهداکننده تخمک و نیمی از ژنهای پدر (همسر گیرنده) خواهد بود. با این حال، مادر گیرنده از طریق بارداری و زایمان، نقش کامل مادری را ایفا کرده و از طریق اپیژنتیک نیز بر نحوه بیان ژنهای جنین تأثیرگذار است
جمعبندی
تصمیم برای اهدای تخمک یا استفاده از آن، یک انتخاب بزرگ و تأثیرگذار در زندگی است. هزینه جبرانی اهدای تخمک، اگرچه یک عامل مهم است، اما نباید تنها معیار تصمیمگیری باشد. این مبلغ در حقیقت یک هدیه برای جبران فداکاری و زمانی است که یک زن برای کمک به خانوادهای دیگر صرف میکند. قیمت تخمک اهدایی در ایران بسته به شهر، ویژگیهای فردی اهداکننده و مرکز درمانی، متغیر است. برای زوجهای گیرنده، این مبلغ تنها بخشی از هزینههای کلی درمان است و باید خود را برای پرداخت هزینههای دارویی، آزمایشگاهی و پزشکی نیز آماده کنند. از سوی دیگر، اهداکنندگان نیز باید بدانند که این مسیر با چالشها و هزینههای جانبی خاص خود همراه است. مهمترین نکته در این فرآیند، انجام آن از طریق مراکز درمانی معتبر است تا سلامت، امنیت و حقوق همه طرفین به بهترین شکل ممکن حفظ شود. در نهایت، اهدای تخمک فراتر از مسائل مالی، یک عمل سرشار از امید و انساندوستی است که میتواند رویای خانوادهای را به واقعیت تبدیل کند.
